GEULDAL
Limburg
löss | kalksteen | vuursteen
Steen recept I: löss
Steen recept II: löss + kalksteen
Wassen, afbreken, afschuren en oplossen. De Geul baant zich een weg door het Zuid-Limburgse landschap. Sinds het laat-Mioceen, ongeveer zes miljoen jaar geleden is het land van Zuid-Limburg en de zuidelijke Ardennen omhoog aan het komen. De maas, de Geul en tal van kleinere rivieren snijden zich in de kalkstenen ondergrond. Het water lost het kalksteen op en voert het weg naar lager gelegen gebeid. Dit voortdurende procedé heeft ertoe geleid dat er tientallen meters diepe dalen zijn ontstaan in het Zuid-Limburgese landschap. Het Geuldal is hier een mooi voorbeeld van.
Cadmia. Calamine. Kalamijn. Galmei. Het Griekse woord voor zinkerts. De bodem van het Geuldal is sterk verontreinigd met zink. Niet ver over de Belgische grens, tussen Luik en Kelmis was ooit de belangrijkste zinkgroeve van Europa. Niet vreemd dat deze plaats naam Kelmis meekreeg, La Calamine in het Frans.
Al in de Romeinse tijd werd in het Geuldal lood- en zinkerts gewonnen. Plinius verwees naar de aanwezigheid van zink in de buurt van het huidige Kelmis ongeveer 2000 jaar geleden in zijn “Naturalis Historia”. De echte vervuilende giftige zink industrie kwam pas veel later, met de schaalvergroting van de mijnen, op gang. De bloeiperiode van Kelmis als industriegebied lag tussen 1820 en 1880. Er werden toen gigantische hoeveelheden galeniet, zinkblende en zinkerts gewonnen. Op kleine schaal is er tot 1950 doorgewerkt met het winnen en verwerken van zinkerts.
Het Geuldal is verontreinigd maar is daardoor ook uniek in Nederland. Op de zinkhoudende gronden vind je tot op de dag van vandaag zinkflora. Een groep planten die goed gedijen op deze giftige ondergrond. Voorbeelden van deze planten zijn het Zinkviooltje, zinkboerenkers, zinklepelblad en zink-Engelsgras.
".......Dit is een perceel waar we streven naar een zink-weide, op een aantal plekken staan nog zinkviooltjes, zink-flora langs de Geul, dat komt van de zinkwinning in Belgie. De zinkwinning is al jaren geleden gestopt en de zinkdeeltjes spoelen weg waardoor de zink-flora nu is afgenomen....."
Landschap:
Heuvellandschap? Zuid-Limburg zou je beter een ‘dallandschap’ kunnen noemen.
Cultuurlandschap:
Plinius verwees naar de aanwezigheid van zink in de buurt van het huidige Kelmis ongeveer 2000 jaar geleden in zijn “Naturalis Historia”.
Water:
Delen van het Geuldal zijn sterk verontreinigd. Hier vind je de zeldzame zinkflora